روزشمار یک نابغه ی گوشه گیر؛ یادداشتی بر فیلم «بازی تقلید»

«بازی تقلید» یک فیلم نابغه محور درجه یک است، حولِ انسانی که تمامی روزهای پس از جنگ جهانی دوم به او مدیون است. عوامل انگلیسی این فیلم، محصولی را خلق کرده اند که یاد و خاطره ی آلن تورینگ، ریاضی دان برجسته را این بار نه فقط برای کسانی که  سررشته ی ریاضی دارند، بلکه برای همه ی تماشاگران، حتی کسانی که –مانند نویسنده ی این سطور- از ریاضی متنفرند، به بهترین شکل ممکن زنده می کند.

کارگردان : مورتن تیلدام

فیلمنامه : گراهام مور

بازیگران : بندیکت کامبربچ، کایرا نایتلی، متیو گود، مارک استرانگ

مدت زمان : 114 دقیقه

با اعلان جنگ آلمانِ نازی به انگلستان، این کشور برای دومین بار در تاریخ وارد جنگ می شود. آلمان ها که برای مکالمات شان و رد و بدل کردن دستورات هیتلر، از ماشین هایی به نام «انیگما» استفاده می کنند که با بیشترین درجه، کد گذاری می کنند. سازمان اطلاعات بریتانیا ( ام آی 6) آلن تورینگ ( بندیکت کامبربج)، نابغه ی ریاضی و  دانشگاه را استخدام می کند تا راز انیگما را به همراه تیمی پنج نفره بر ملا کند.

انیگمایی که به تورینگ روی آن کار می کند، یک بهانه است. بهانه ای برای انگیمایی بزرگتر : خودِ تورینگ. نابغه ی گوشه گیری که دوستی ندارد و از روابط عمومی چندانی هم بهره نمی برد. بندیکت کامبربچ سراپا تورینگ می شود. او تا جایی که می تواند از نقش های نابغه ای دیگرش – شرلوک و استار ترک و … – دور می شود و عنصر تنهایی را وارد شخصیت اش می کند. آن تیکی که در انتخاب کلمات دارد و مکث هایی که می کند که به کودکی اش بر می گردد و کنترل چشم ها کمترین و کوچکترین نمونه های ریزه کاری او در این نقش است.  از همان سکانس های اول، که در دفتر نشسته و مذاکره می کند می توان فهمید که فیلم تکلیف خودش را روشن می کند و همه چیز هم اطراف آلن تورینگ می چرخد. پس از آن هر لحضه که او در قاب نیست، لحضه شماری می کنید که برگردد. در این بین، دو بازیگر مهم انگلیسی فیلم، کایرا نایتلی و متیو گود هم نقش های ظریفی بر عهده گرفتند و فوق العاده ظاهر می شوند. کایرا نایتلی که به حضورش در فیلم های تاریخی – مخصوصا از نوع ادبیاتی اش – عادت کرده ایم، دوباره با آن لهجه ی انگلیسی بازی پرجزییات و قدرتمندی دارد که علاوه بر اینکه درخشان است، به کامبربچ اجازه ی مانور می دهد. متیو گود نیز در نقش نابغه ای که هم تورینگ را ستایش می کند و هم او را رقیب خود می بیند، عالی ظاهر شده؛ البته این فیلم یک کالین فرث کم داشت تا  جمع انگلیسی های با استعداد جمع شود!

قطعا چنین فیلم عظیمی – هم در ابعاد و هم در تولید – بدون یک فیلم نامه ی درخشان نمی تواند جایی برای هنرنمایی بازیگران بگذارد. فیلمنامه نویس، آلن تورینگ را با چندین نیروی متخاصم درگیر می کند. بزرگترین و قدرتمندترینِ آن ها زمان است. درگیری با عنصری به نام زمان، که در فیلم هم چندین و چند بار به آن اشاره می شود، در زمانه ی جنگ، به ماراتونی نفس گیر تبدیل می شود که تمامی شخصیت های فیلم را هم در بر می گیرد. از طرفی دیگر او با گرایشی که در آن دوره و زمانه برایش به نقطه ضعفی تبدیل می شود، هم با خودش و هم با دولت درگیر است. به همین ترتیب دایره هی درگیری او کوچک تر و کوچک تر می شوند. این کار در فیلمنامه با دقت بالایی انجام شده تا از سانتی مانتالیسم بی جا جلوگیری شود، اما در مواقعی – هر چند بسیار کم ، باعث می شود که مخاطب برای تورینگ دل بسوزاند و این مطلقا چیزی نیست که فیلمنامه نویس قصدش را داشته.

« بازی تقلید» فیلمی است به شدت جذاب، و باید توجه کنید که چنین جمله ای را کمتر در مورد فیلم های تاریخی-بیوگرافی به کار می برند. اما این موردِ نادر، فیلمنامه ی قوی ای دارد که با داستانک های فرعی هم قصه را پیش می برد و هم مخاطب را سرحال نگه می دارد. نگاه کنید به پیرنگ فرعی دزدیِ خانه که تا پایان فیلم ادامه دارد و چقدر به بسط دادن شخصیتِ تورینگ کمک می کند. «بازی تقلید» فیلمی است درخور شخصیتی بزرگ چون تورینگ؛ یک درام تاریخی هیجان انگیز  که قطعا نباید از آن غافل ماند.