نقد و بررسی فیلم Avengers: Endgame – پایان بازی به ضدقهرمانی‌ترین شکل ممکن

آیا Avengers: Endgame یک فیلم ابرقهرمانی است؟ به نظر اولین سؤالی که هر یک از سینه‌چاکان و هواداران دوآتشه‌ی فیلم، منتقدان و سینما نویسان، و همچنین تحلیلگران سینمایی باید از خود بپرسند این سؤال است. درست است که در فیلم کرورکرور ابرقهرمان از درودیوار می‌ریزد اما آیا این فیلم می‌تواند به هم‌رده‌های خودش در دنیای مارول پل رابطی بزند یا باید در زمینه‌ی خود بررسی شود؟ اساساً یک فیلم ابرقهرمانی مگر چه مشخصات ویژه‌ای دارد؟ در ادامه با نقد و بررسی فیلم Avengers: Engdame و تلاش برای پاسخ به این سوال‌ها با گیم‌نیوز همراه باشید.

برای پاسخ به این سؤالات ابتدا از سؤال آخر شروع می‌کنیم. اگر نگاهی به دنیای ابرقهرمانی مارول از ابتدا تاکنون بیندازیم موضوع آشکاری که از پس تمامی این فیلم‌ها خود را نمایان می‌کند «ترس از شکست خوردن اما شکست نخوردن» است. کلیه‌ی فیلم‌های ابرقهرمانی به‌خصوص آن‌هایی که از دل کتاب‌های کمیک دهه‌های پیشین درآمده‌اند همگی پایه و اساس درام خود را بر چنین ترسی استوار کرده‌اند. تماشاچی بااین‌که سرنوشت تمامی فیلم‌های ابرقهرمانی را می‌داند و مطمئن است آخر هر فیلمی قهرمان خود با سربلندی و سلامت از آن بیرون خواهد آمد، همچنان به تماشای فیلم ادامه می‌دهد چراکه شناخت فرآیند این قهرمانی لذت کمی ندارد. در این فرآیند تماشاچی گویی یک حادثه‌ی عظیم را واگشایی و چه‌بسا برای خود رمزگشایی می‌کند.

در جهان دی‌سی علت شکست نخوردن بتمن آموزش‌های رأس‌الغول است. علت قدرت فوق‌العاده‌ی سوپرمن زادگاه وی. در دنیای مارول قصه کمی متفاوت است. این ترسِ جمعی، بنیادی برای نمایش خشونتِ هرچه بیشتر قهرمان پدید می‌آورد. ما از قهرمان خود به دلیل قتل، خونریزی، خشونت و خرابی‌ای که به بار می‌آورد ناراحت نمی‌شویم. موضوع به همین لحظه ختم نمی‌شود. حتی ما شرارت سابق قهرمان خود را به کنش‌های قهرمانانه‌ی اکنونش می‌بخشاییم.

پس برای یک فیلم ابرقهرمانی باید یک داستان ابرقهرمانی و یک قهرمان داشته باشیم. «انتقام‌جویان: پایان بازی» (Avengers: Endgame) از کمبود هر دو رنج می‌برد. شاید این ضعیف‌ترین انتقام‌جویانی باشد که دنیای مارول دست به ساختن آن زده است. تراکم ابرقهرمان‌ها در سری انتقام جویان باعث شد که در این قسمت از مجموعه‌ی انتقام جویان، سازندگان دست به حذف تعدادی از ابرقهرمانان بزنند. توزیع نقش قهرمانان هم به‌خوبی صورت نگرفت و وجود و حضور بعضی از آن‌ها تنها به‌ضرورت بازار بود و نه کارکردی که در فیلم دارند. همین باعث می‌شود که فیلم از توازن خارج و تبدیل به تعدادی از اتفاقات گوناگون با ریتم و ضرب‌آهنگ بسیار بالا، بدون فصل‌بندی روایی شود.

از سویی دیگر باید به سؤال ابتدایی برگردیم که اساساً این یک فیلم ابرقهرمانی است؟ تنها قهرمانی که انگیزه و دلایلش برای کار و عملش منطقی به نظر می‌رسد تانوس، ضد قهرمان فیلم است. او اراده‌ای آهنین دارد و با هدفی به‌پیش می‌رود که حاضر است همه‌چیز حتی سرنوشت و زندگی خود را برای آن فدا کند. درد عمیقی که تانوس از کشتن دختر خود، گامورا در درون خود حس می‌کند شاهد این مدعاست. عزم راسخ او برای رسیدن به هدف، او را از یک ضد قهرمان صرف به یک قهرمان با دیدگاه متفاوت تبدیل می‌کند. همان اتفاقی که برای جوکر نولان افتاد و از لحاظ شهرت و محبوبیت از بتمن پیشی گرفت. اما تفاوت این دو در این است که در انتقام‌جویان: پایان بازی (Avengers: Endgame) این موضوع نه‌تنها عامدانه نبوده بلکه یک نقص محسوب می‌شود.

ما با مجموعه‌ای از قهرمانان پرداخت‌نشده اما شناخته‌شده روبروییم که هیچ‌کس دلیل حضور آن‌ها را در فیلم نمی‌داند. تک‌تک شخصیت‌های دنیای قهرمانی مارول در فیلم‌های پیشین باید حتی در یک سکانس هم که شده خودی نشان بدهند و این منطق روایی فیلم را به‌غایت گسسته و بی‌معنی می‌کند. با همین روش می‌توان گفت که انتقام‌جویان: پایان بازی نه تنها یک فیلم ابرقهرمانی نیست بلکه تنها به خاطر ذائقه‌ی بازار که دوستدار همکاری و همیاری قهرمانان با یکدیگر است به این تراکم تن داده است و به دلیل حضور پررنگ تانوس یک فیلم ضد قهرمانی است.

در چنین آشفتگی و بی‌نظمی فکری است که کلینت بارتون، یک مأمور دم‌دستی شیلد و کسی که شخصیتش در قسمت‌های قبلی زیر سایه‌ی ابرقهرمانان گم بود حالا بیشترین مقدار سکانس‌های فیلم را به خود اختصاص می‌دهد. دست آخر هم با یک پایان‌بندی سوپرملودرام وجود شخصیت او منوط به حذف شخصیت ناتاشا می‌شود.

در آخر باید گفت که انتقام‌جویان: پایان بازی گرچه گیشه‌ها را به تسخیر خود درآورد و رکوردی تاریخی بر جای گذاشت اما در ذهن طرفداران جدی مارول جزو ضعیف‌ترین فیلم‌های مارول قرار گرفت. انتقام‌جویان: پایان بازی مجموعه‌ای از خطاها و بی‌دقتی‌ها و تراکم قسمت‌های قبلی مجموعه‌ی انتقام جویان را به ارث برد و به‌ناچار و با کج‌سلیقگی سازندگان به اثری نه‌چندان دل‌چسب در دنیای مارول تبدیل شد. به‌طورقطع همین کج گذاشتن این آجرها در سری جدید فیلم‌های دنیای مارول اثر خود را خواهد گذاشت و مارول را هرچه بیشتر به‌سوی صعود گیشه و عامیانه و بدنه کردن سینمای خود سوق خواهد داد.

نظرات خود درباره‌ی نقد و بررسی مکتوب و همچنین ویدئویی گیم‌نیوز از Avengers: Infinity War را با ما در میان بگذارید.